“Criminaliteit los je niet op zonder de ouders van daders”
Verhalen uit de praktijk
Zelfhulporganisatie De Moeder is de Sleutel helpt en begeleidt moeders en hun kind dat geweld pleegt. Oprichtster Diana Sardjoe vormt samen met de moeders een brug tussen de overheid en gezinnen.
De moeders van de organisatie hebben een kind – vaak zoon – die tussen wal en schip dreigt te vallen. Vaak zijn zij al in aanraking gekomen met politie, justitie en/of andere hulpverleningsorganisaties. Diana Sardjoe is ook ervaringsdeskundige: haar zoon pleegde op 14-jarige leeftijd een straatroof met geweld. “Criminaliteit los je niet op zonder de ouders van daders”, stelt Diana. Met koffiemomenten, bijeenkomsten, uitstapjes, workshops, lezingen en trainingen ondersteunt de stichting sinds 2019 moeders om hun kinderen uit de criminaliteit te houden. De organisatie is actief in Amsterdam, Rotterdam en Den Helder.
Medio 2022 heeft de stichting landelijk contact met ongeveer tweehonderd moeders. De begeleiding verschilt. Diana: We krijgen per dag zo’n tien vragen van mensen over hulpverlening. Dan verwijzen we door naar de juiste instantie. Er zijn ook koffiemomenten, waarbij de moeder een luisterend oor geboden krijgt. Die vinden ongeveer twee keer per week plaats. Twee à drie keer per maand organiseren we bijeenkomsten voor andere organisaties die betrokken zijn bij misdaadbestrijding. Dan geef ik bijvoorbeeld een lezing voor het Openbaar Ministerie”, legt Diana uit.
Moeders hebben sleutelrol
Diana: “Wij moeders krijgen het idee dat we niet gezien worden als onderdeel van de oplossing, maar als falende opvoeder. Terwijl wij juist een sleutelrol hebben: moeders kennen hun kind (vaak) het beste. Wij ervaren dat hulpinstanties vaak binnenkomen met oplossingen die werken bij gezinnen in een veilige omgeving. Iets dat voor veel moeders en jongeren waarmee wij werken niet opgaat. Mijn eigen ervaring is bijvoorbeeld dat ik zag dat mijn zoon heel boos op de wereld was. Op school voelde hij zich niet geaccepteerd. Hij moest bijvoorbeeld achter in de klas zitten, omdat ‘zijn stem te zwaar was’. Hij werd in tegenstelling tot andere jongeren staande gehouden op straat. Hij voelde zich buitengesloten en niemand kwam voor hem op”, vertelt Diana. “Maar, mijn zorgen werden afgedaan als onderdeel van de puberteit. Toen pleegde hij die roof en stond er een arrestatieteam in de tuin.”
Wrijving en wantrouwen
Volgens Diana zorgt dit soort voorbeelden voor wrijving en wantrouwen tussen gezinnen en instanties, zoals de politie. “Met De Moeder is de Sleutel praten we met moeders en hun kind, om de oorzaak van de wrijving te vinden. Ook bespreken we de weerstand richting de politie en hulpverlening. En kijken we samen wat nodig is en bij welke instantie zij terecht kunnen. We hebben moeders met een vraag, moeders die we doorverwijzen of langere tijd bijstaan.”
Eén van de eerste problemen die de stichting aanpakte was het gebrek aan vertrouwen tussen moeders en de politie. Het geweld onder groepen jongeren hielp om zelf contact met de politie te zoeken, vertelt Diana. “De groepsvorming (drillrapgroepen) van jongeren in Amsterdam-Zuidoost nam dreigende en serieuze vormen aan. Voordat het uitliep op geweld, werden kinderen al online bedreigd. Moeders leefden in angst en vluchtten soms met hun kinderen. Daarom gingen wij als stichting in 2019 intensief samenwerken met de politie.”
Vertrouwen herstellen
Door het gebrek aan vertrouwen van de ouders in de politie ging dit niet vanzelf. Ouders en gezinnen denken vaak dat de politie er niet is om hen te helpen. De vraag van de politie om informatie over bijvoorbeeld openbare ordeverstoringen door te spelen naar het Team Criminele Inlichtingen riep dan ook aarzeling op. “De onthullingen in de 2Doc De blauwe familie droegen hier ook niet aan bij”, legt Diana uit. “Hierin werd onder andere gesteld dat de politie de informatie die zij krijgen van bronnen meer waardevol vinden, dan de bescherming van die bronnen.”
Toch kan het vertrouwen hersteld worden, vertelt Diana: “We kwamen in aanraking met de netwerkspecialist – verantwoordelijk voor het contact leggen met wijk-overstijgende partners die zich bezighielden met drillrap – van de politie Amsterdam-Zuidoost. Hij kwam langs om kennis te maken met ouders en luisterde naar hun verhalen. Langzaam groeide het vertrouwen.”
Individuele contacten
Diana: “Voor ouders is het cruciaal dat zij mensen binnen de politie kunnen vertrouwen. Andersom is het voor de politie cruciaal dat zij het vertrouwen van ouders hebben. De politie leert meer over de leefwereld van jongeren, moeders leren meer over hoe agenten te werk gaan. Zo ontstaat een vertrouwensband en voelen ouders zich veilig genoeg om te helpen bij het voorkomen van openbare ordeverstoringen en het opsporen van strafbare feiten.”
