'De burgemeester helpt iedereen, maar wie helpt de burgemeester?'
Verhalen uit de praktijk
De afgelopen jaren werden er steeds meer politieke ambtsdragers slachtoffer van agressie en geweld. Daarbij waren ze ook vaker getuige van incidenten bij collega’s. Met name intimidatie en verbale agressie en bedreiging zijn veel voorkomende problemen. Bestuurders die geconfronteerd worden met vraagstukken rondom de eigen veiligheid kunnen terecht bij het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur. Joost Keemink-Haane is één van de contactpersonen voor bedreigde burgemeesters.
“Ik ben bestuurlijk adviseur veiligheid en crisisbeheersing bij het Nederlands Genootschap van Burgemeesters en vertrouwenspersoon voor bedreigde of belaagde burgemeesters binnen het Ondersteuningsteam Weerbaar bestuur. Zij kunnen 24 uur per dag bellen om te sparren. Ik sta ze vervolgens bij met raad en daad en we kunnen casuïstiek bespreken. Ik ben begonnen in 2020, na de bedreigingen aan het adres van Jos Wienen. Helaas zien we een enorme toename van het aantal bedreigingen van bestuurders. Zo hebben we recent ook een burgemeester bijgestaan die zijn huis moest beveiligen met betonblokken, omdat iemand zijn woning wilde rammen met een voertuig.
Met de toename van het aantal bedreigingen is ook het bewustzijn gegroeid dat ondersteuning nodig is. Burgemeesters staan alleen in hun functie. Ik zeg altijd: de burgemeester zorgt voor iedereen, maar wie zorgt er voor de burgemeester als het even niet zo lekker gaat?"
Via de media
“De hoek van waaruit bedreigingen komen zijn divers, al is veel wel gerelateerd aan ondermijnende criminaliteit. Een bestuurder neemt soms impopulaire maatregelen, waarmee hij de onderwereld in haar bewegingsvrijheid belemmert. Dat vinden ze niet leuk. We hebben dit jaar al verschillende keren bestuurders bijgestaan. Soms kort, maar geregeld ook met lange trajecten. En vergeet niet dat het aantal incidenten dat wij voorbij zien komen, slechts een druppel op een gloeiende plaat is. Niet alle bestuurders nemen contact met ons op. Zij laten het passeren of hopen dat het overwaait. Veel van onze inzet halen we uit de media: we lezen dat een bestuurder belaagd wordt en nemen dan contact op. Steeds vaker zetten we direct een peer in; een ervaringsdeskundige bestuurder die namens het Ondersteuningsteam contact opneemt en vanuit zijn of haar eigen ervaring begeleiding geeft.
Soms voeren we een goed gesprek en blijft het daarbij. We hebben echter ook intensieve trajecten met ervaringsdeskundigen en psychologische hulp voor de bestuurder en de mensen om hem of haar heen. We hebben soms complete gezinnen in de traumabegeleiding.”
“Vroeger hoorde je vaker: een bedreiging op zijn tijd hoort bij je functie. Maar dat is natuurlijk helemaal niet waar. Het Ondersteuningsteam is onlangs een tour gestart langs gemeenten om deze te ondersteunen bij de aanpak van agressie en intimidatie. Het idee achter deze aanpak is een drietrapsraket. Met iedere gemeente voeren we individuele gesprekken, meestal met de burgemeester en de griffier. Is er al een agressieprotocol? Werkt de gemeente al met een gedragscode? Verder geven we praktische tips. De tweede trap bestaat uit het aanbod om een sessie te organiseren. We bieden aan terug te komen en een avond te modereren voor de gemeenteraad en het college rond het thema agressie. Mocht hier naderhand behoefte aan zijn, dan bieden we - als derde trap van de raket - de mogelijkheid trainingen te organiseren. De doelstelling is een kentering in de benadering van bedreigingen.”
Signaal
“De hamvraag die we vaker horen, is of bedreiging te voorkomen is. Ik denk zelf van niet. Je neemt nou eenmaal besluiten die niet iedereen leuk vindt. De vraag is vooral wat je eraan doet als een individu of criminele organisatie zijn pijlen op jou richt. Doe je aangifte en sta je voor de besluiten die je moet nemen in je rol als bestuurder? Zoek je hulp zodat je er niet alleen voor staat in je strijd tegen je belagers?
Het antwoord zit voor een deel in er voor elkaar zijn en samen die grens trekken en bewaken: in ons land laten we ons niet bedreigen of intimideren. Vanuit het Ondersteuningsteam zijn we er voor de bestuurders die in nood zijn. Wij volgen de actualiteit en houden onze kennis via trainingen op peil. Bij ons kun je in alle vertrouwen je verhaal doen en steun vinden. Met elkaar geven wij het signaal af dat je er niet mee wegkomt om bestuurders te bedreigen, te belagen of te intimideren.”