Podcast: Weerbare sierteeltsector: snel én veilig van veld tot vaas

00:00:00 Presentator Ewout de Bruijn: Dit is een podcast van het Ministerie van Justitie en Veiligheid over het brede offensief tegen de georganiseerde misdaad.  

[muziek]  

00:00:14 Presentator Ewout de Bruijn: Criminelen proberen voor illegale activiteiten steeds vaker gebruik te maken van legale bedrijven en diensten. Zo vervagen normen en neemt het gevoel van veiligheid en leefbaarheid af. Dit wordt ondermijning genoemd. Ik ben Ewout de Bruijn en voor deze aflevering van de podcast ben ik op het terrein van Royal Flora Holland: de bloemenveiling in Aalsmeer.

[muziek]

00:00:42 Presentator Ewout de Bruijn: Nederland is een belangrijk knooppunt in de wereldwijde bloemen en plantenhandel. Schiphol verwerkt dagelijks vrachten met bijvoorbeeld rozen uit Kenia, Pioenrozen uit Israël en Dracena's uit Costa Rica. Via Aalsmeer en andere vestigingen van Royal Flora Holland worden de bloemen en planten met vrachtauto's verder getransporteerd. En dat wijd vertakte Europese netwerk maakt de sierteeltsector interessant voor criminelen. En daarom zijn er regelmatig grote controles.  

00:01:12 Politieagent: Goeiedag, spreekt u Nederlands? Zou u voor mij de motor even uit willen zetten? Dat praat wat makkelijker. We zijn bezig met een transportcontrole, en ik wil graag alle bescheiden die u nodig heeft om te rijden. Ja? Dank u.

00:01:25 Bas van Delden: Een bloem moet supersnel van veld naar vaas, dus na het oogsten zo snel mogelijk in een vaas bij mensen thuis, zodat die daar nog langer kan staan. Maar wat willen boeven, wat willen criminelen? Logistiek. Die willen hun drugs snel kunnen verplaatsen en die willen dus misbruik maken van deze lijn.

00:01:40 Huibert den Butter: En dat gaat met de boot naar het VK, maar ook gewoon via heel veel wegtransport dwars door Europa in. Het is een heel fijnmazig netwerk. Je ziet dus dat de vrachtwagens en de bestelbussen tot het kleinste dorpje in Frankrijk bezoeken om de bloemen af te zetten. En dat maakt het dan een soort postpakketdienst waardoor het door heel Europa heen gaat.

00:02:02 Presentator Ewout de Bruijn: Dit is politieagent Huibert den Butter. Vijf jaar geleden legde hij de basis voor wat nu het landelijke programma weerbare sierteeltsector is.

00:02:11 Huibert den Butter: Indertijd werkte ik als specialist bij de politie, in een basisteam. En op het terrein zag ik allerlei dingen gebeuren en ik sprak daar ook al met mensen die mij vertelden van: als ik op de boot zit, dan word ik aangesproken door criminelen of ik dingen wil meenemen voor tussen de lading bloemen. Als ik daar rondliep, zag ik mensen van motorclubs rondlopen waarvan ik dacht van: goh, dat is ook bijzonder dat ze eigenlijk door de week op de rit zitten en uiteindelijk in het weekend weer bij de motorclub zitten. Waarom zou dat zijn? En zo zagen we een heel aantal signalen waarbij meer speelt op deze grote export locaties als alleen het verplaatsen van mooie producten.

00:02:54 Presentator Ewout de Bruijn: Je werkt op een basisteam, bij de veiling locatie Rijnsburg in de buurt. Nu ben je de schakel tussen een landelijk programma, de landelijke eenheid van de politie en de sector. 

00:03:08 Huibert den Butter: Ja, dat is zo gegroeid. Dat had ik ook vijf jaar geleden niet zo voor ogen gehad. We wilden heel graag iets doen tegen ondermijnende criminaliteit in deze sector. Dat was in eerste aanleg een programma en later is het ook een mainport aanpak geworden, omdat ze ook bij het ministerie zagen van hoeveel transport op wielen hier plaatsvond. Dus vandaar dat ze ook gezegd hebben: daar moeten we mee doorgaan. We hebben natuurlijk niet alleen te maken met transport via lucht en zeevracht maar ook zeker via vrachtwagens en wielen. Dus daarmee moet je ook wat doen. We kunnen niet de voordeur heel hard dicht duwen en vervolgens de achterdeur wijd open laten staan. Dat is ook de reden dat we hiermee verder zijn gegaan en het uiteindelijk groot is geworden.

00:03:55 Presentator Ewout de Bruijn: Een landelijke aanpak om criminelen te weren uit de bloemen en plantenhandel. Hoe doe je dat eigenlijk? Programma-manager Bas van Delden daarover:

00:04:06 Bas van Delden: Wat wij proberen te doen is eigenlijk ondernemers in de sector weerbaar maken. Dat klinkt een beetje algemeen, maar heel concreet als je weet welk risico je loopt. Dus als je weet dat logistiek misbruikt kan worden door de boeven, door de criminelen. Eerst wat we willen doen, is dat mensen, ondernemers die ook echt weten en twee, dat ze maatregelen nemen waardoor het veel moeilijker wordt, en criminelen om het ook echt te doen, dus eigenlijk kort gezegd, veel meer kennis, weten wat het risico is, welke maatregelen kun je nemen om het voor de criminelen moeilijker te maken en dat dan ook echt te doen.   

00:04:34 Presentator Ewout de Bruijn: En dan hoop je dus bijvoorbeeld, kan ik me voorstellen, dat als iemand solliciteert dat die ondernemer goed kijkt van: wie is dat nou?

00:04:42 Bas van Delden: Dat zou een begin kunnen zijn, dus dat je heel goed kijkt in de screeningsfase van: Wie komt er bij mij werken? Wat voor achtergrond heeft die persoon? Maar ook als mensen helemaal bij je werken, dat je oplet hoe ze zich ontwikkelen. En van de voorbeelden is als mensen voortdurend op het werk zijn, terwijl ze eigenlijk geen dienst hadden die dag. Als ze opeens veel duurdere kleren en horloges hebben dan ze ooit hadden. Als ze met meerdere telefoons tegelijk rondlopen, twee tot drie telefoons. Dat zijn allemaal dingen die op zichzelf niet iets hoeven te zeggen, maar de samenloop van die dingen zou een ondernemer scherp moeten maken op:  wat gebeurt er nou eigenlijk?

00:05:15 Presentator Ewout de Bruijn: Nou dan kan je zeggen: let daar goed op, dat doe je als je hier in Aalsmeer of bij een van de andere locaties je personeel onder je hebt. En daarna stapt die chauffeur in de auto en die is een paar dagen weg. Hoe ga je er dan mee om?

00:05:29 Bas van Delden: Nou, dat maakt het ook super ingewikkeld. Dus ik denk dat een van de grote kwetsbaarheden van de sector, is ook dat wegtransport. Dat onttrekt zich inderdaad. Als je, wat je natuurlijk zegt, aan je zicht, dus een hele belangrijke factor is de weerbaarheid van je chauffeur. Want als die van jou in dienst is, kun je kijken wie het is, kun je hem coachen, begeleiden, ook een beetje in de gaten houden. Maar als je werkt met inhuur of met onderverhuur, dus je weet eigenlijk niet wie jouw transporteur is, dan wordt het wel heel erg moeilijk om daar zicht op te houden. Dan is je risico dus ook veel groter.

00:05:58 Presentator Ewout de Bruijn: En dan is het risico dat die chauffeur wordt aangesproken op een parkeerplaats van: wil je even iets voor me meenemen?

00:06:05 Bas van Delden: Ja, dus dat zou kunnen. Dat chauffeurs aangesproken worden. Het kan ook zijn als je eigenlijk niet weet wie jouw chauffeur is, dat die al plat is voordat je er contact mee krijgt. Dus het is heel erg van belang dat als je zelf je transport organiseert, dat je weet met wie je zaken doet. En op het moment dat je het transport uit jouw zicht is, dan moet je realiseren dat je risico sterk toeneemt.

00:06:23 Presentator Ewout de Bruijn: En als de chauffeur plat is, dan is hij onder invloed van criminelen.

00:06:27 Bas van Delden: Dat is eigenlijk de vaste regel bij ondermijnende criminaliteit. Als je een keer meedoet, ook al is het maar iets kleins, dan zit je in het net en je komt er niet meer uit. Je wordt onder druk gezet, moet vaak meer gaan doen. Dus het idee dat soms mensen hebben: Ik doe een keer mee. Kan ik een schuld aflossen of kan ik iets doen wat ik graag wilde doen met de betaling? Dat is een misverstand. Als je een keer meedoet, zit je er voor altijd aan vast.

00:06:52 Presentator Ewout de Bruijn: Bas van Delden werkt vanuit een kantoor op het veilingterrein in Aalsmeer. Huibert den Butter loopt vooral rond op de veiling. Om gesprekken te voeren, uitleg te geven en vertrouwen te winnen.

00:07:02 Huibert den Butter: Mensen praten allemaal graag met ons en het wordt natuurlijk wel ingewikkeld op het moment dat we die informatie echt willen omzetten naar informatie die we kunnen gebruiken voor opsporingsprocessen. Maar daar hebben we natuurlijk allerlei mogelijkheden voor. Maar het is wel zo dat deze sector zich kenmerkt door een grote sociale controle of sociale omgeving, waardoor mensen snel opvallen of denken van als ik hier wat vertel, dan komen ze onmiddellijk bij mij.

00:07:31 Presentator Ewout de Bruijn: Ik sprak een van de grote transportbedrijven uit Katwijk en die zei van; Bij ons in het bedrijf wij zijn een familiebedrijf, we hebben het wel redelijk in het snotje.

00:07:41 Huibert den Butter: Ik kan me voorstellen dat mensen dat denken en als je het redelijk in het snotje hebt, dat betekent ook dat je dus dingen niet helemaal in het snotje hebt. En dat zijn dat zijn de plekken waar het dan misgaat. Want ik denk dat de meeste bedrijven voor negen van de tien van hun werknemers wel de hand in het vuur durft te steken. Alleen ja de tiende van de tien is er toch een. En als je met zo'n grote sector werkt, dan worden dat ook massieve aantallen die uiteindelijk de sector misbruiken.

00:08:10 Presentator Ewout de Bruijn: We horen nu op de achtergrond de muziek die hier altijd speelt: The Winner Takes It All, is het nu, van ABBA. Wat is de grootste overwinning die jij tot nu toe behaald hebt?

00:08:22 Huibert den Butter: Dat zijn er eigenlijk heel veel. De belangrijkste overwinning is om een echte werkende publiek- private samenwerking neer te zetten, waarin publiek en privaat de handen ineenslaan om te zeggen van: we hebben een prachtige sector hier en die willen we mooi houden, ook voor de toekomst. En we gaan met elkaar op om te zorgen dat we de goeie dingen aan doen zijn, dat we de omgeving veilig houden voor de mensen die hier werken. Dat is ontzettend belangrijk en aan de andere kant dat we ook zorgen dat we kennis die we hebben binnen opsporingsdiensten ook weer terug lopen richting zulke grote bedrijven die daarmee aan de slag kunnen. Zodat ze planningen meer dichtzetten, zodat ze wat doen aan wie ze inhuren, dat ze contracten goed voor elkaar maken, dat mensen niet worden uitgebuit. Dat zijn hele belangrijke overwinningen die we met elkaar hebben kunnen vieren. Een ander heel mooi resultaat is dat Royal Flora onszelf een ANPR-systeem heeft ingekocht, wat inmiddels zo'n 50 tot 100 hits per maand oplevert waarmee criminaliteit wordt voorkomen, waarmee strafbare feiten worden opgespoord. Ja, dat vind ik echt wel heel mooi om te zien.  

00:09:35 Presentator Ewout de Bruijn: We staan hier op de balustrade, dan kijk je vanaf een grote loopbrug de veilinghal in. Er staan heel erg veel rozen hier. Op het moment dat we het opnemen is het bijna Moederdag; als jij nou in een bloemenwinkel staat om daar bloemen te kopen voor je vriendin of je moeder of wie dan ook, waar kijk je dan naar?

00:09:54 Huibert den Butter: Nou, het lukt me nog steeds om vooral mooie bloemen te kopen, dus dat vind ik leuk. Maar als ik hier echt in het proces rondloop, dan kijk ik van: Op welke manier wordt de vrachtwagens geladen? Op welke manier is deze onderneming ingericht? Zit er een goede website achter? Hoe vindt het plaatsen van geld plaats, is dat allemaal giraal of is dat nog vooral contant? Dat zijn een aantal zaken die wij bij grote bedrijfscontroles altijd meenemen.  

00:10:25 Presentator Ewout de Bruijn: Aangekomen hier op de controleplaats en het is niet alleen de politie die hier actief is?  

00:10:32 Huibert den Butter: Nee, we zijn hier met allerlei overheidsdiensten actief en Royal Flora Holland zelf ook met hun eigen transportcontroles. We zijn hier op het terrein van de gemeente Uithoorn en het mooie is dat we hier inspectie, leefomgeving en transport hebben staan. Douane, politie en Royal Flora Holland en die drie partijen zijn met elkaar volop bezig. Je ziet ook bijvoorbeeld nu een container binnenkomen; daar zijn weer andere eisen voor. We hebben hier alle specialisten bij de hand. En met hen doen we die uitgebreide controles op iedere locatie en specifiek ook deze week, de week voor Moederdag, een van de drukste weken in de sector. Vaak zeggen ze dan: het is toch ongelooflijk dat jullie dat dan doen, maar juist die weken is het zo druk dat ook extra overtredingen gepleegd worden. En we hebben ook daarbij de meeste contacten met mensen die af en toe zijstromen in de sector en soms ook wel wat willen vertellen.

00:11:29 Presentator Ewout de Bruijn: De controles op de locaties van Royal Flora Holland gebeuren voor een deel met ANPR-camera's. Zo'n systeem herkent nummerborden en geeft een seintje als er een voertuig passeert waarvan het kenteken bij de politie geregistreerd staat. Het systeem signaleert het ook als voertuigen opvallen, doordat ze ineens op afwijkende of onlogische tijden passeren. De camera's zijn een belangrijk wapen in de strijd tegen criminelen, de controles worden er behapbaar door. Want er rijden simpelweg te veel wagens af en aan om op een andere manier te controleren, vertelt Bas van Delden:

00:12:00 Bas van Delden: Een heel interessant gegeven bijvoorbeeld is het aantal vrachtwagenbewegingen, wat de veilingen verlaat per dag, dan zit je al gauw in 20.000 vrachtwagenbewegingen. En als het op tot topdagen gaat, zoals Moederdag of richting Kerstmis, dan kan dat ook naar 30.000 vrachtwagenbewegingen. Dus alleen dat volume al, het aantal vrachtwagens wat rijdt, dat geeft ook meteen aan dat dat willen controleren, dat repressief willen beheersen is natuurlijk een kansloze operatie. Je moet echt aan de voorkant proberen te werken, met ondernemers proberen te komen totdat je aan de voorkant probeert weerbaar te zijn en het veel moeilijker voor criminelen om in te brengen.

00:12:32 Presentator Ewout de Bruijn: En zo'n ondernemer, ik kan me voorstellen, die heeft er aan de ene kant natuurlijk belang bij. Aan de andere kant, je ga je dan ook bezighouden met iets waar je eigenlijk liever niks van wil weten. Wat is jullie ervaring daarmee?

00:12:45 Bas van Delden: Nee, dat snap ik ook, en je ziet je ziet eigenlijk een enorme schakering van ondernemers die zich er heel bewust van zijn van nature en daar heel goed opletten. Ondernemers die ook eigenlijk helemaal daar niet over nagedacht hebben. Gewoon heel erg in, dat wat je zegt, bezig zijn met hun zaak, op te bouwen met het goede van het leven en de goede kanten daarvan. En er is een tussengroep die misschien denkt: ik zou misschien wat beter kunnen kijken, maar ik vind ook wel heel griezelig. Laat ik het maar niet doen. En wat we met name tegen die middengroep willen zeggen en ook tegen die groep die het nog niet weet: we willen je niet bang maken, we willen ook niet het leven onaangenaam maken, maar je loopt een bepaald risico. Het is goed om dat risico te kennen en onder ogen te zien. En je het laatste wat je wilt, is dat je boven en ondercriminelen in je organisatie krijgt, waardoor je er ook niet meer vanaf komt.  

00:13:28 Presentator Ewout de Bruijn: Er wordt hier nu een vrachtauto neergezet en er stappen bij die scanauto van de douane nu twee mensen in. Kunt u beschrijven wat hier gebeurt?  

00:13:41 Huibert den Butter: Hier staat een vrachtwagen klaar, vermoedelijk met vliegtuigplaten aan boord, dus dat komt met luchtvracht binnen. En die wordt nu gecontroleerd door mensen van de douane om te kijken of zij onregelmatigheden in de vracht zien zitten.  

00:13:59 Presentator Ewout de Bruijn: Er zijn niet alleen maar bloemen die jullie controleren?  

00:14:03 Huibert den Butter: De vracht is voornamelijk bloemen hier.  

00:14:11 Presentator Ewout de Bruijn: En die auto van de douane rijdt nu langzaam vooruit, die rijdt eigenlijk de scanner langs de vrachtwagen.  

00:14:17 Huibert den Butter: Ja, zo werkt het. Rondom de vrachtwagen aan weers kanten en je ziet de bestuurder, die bestuurt het voertuig. En naast hem zit iemand die op alle schermen kan kijken, en die doet het al zo lang die kan onregelmatigheden zien waar ik ze niet zie.  

00:14:33 Presentator Ewout de Bruijn: Nee precies, die mensen zijn net zo getraind als op Schiphol dat je denkt: ik heb niks bij me, en dan zien ze toch iets.  

00:14:39 Huibert den Butter: Bij wijze van spreken, ja.  

[muziek]  

00:14:50 Presentator Ewout de Bruijn: De controle hier in Aalsmeer is een internationale samenwerking. Want er zijn niet alleen Nederlandse overheidsdiensten, maar ook Border Force UK en de National Crime Agency uit het Verenigd Koninkrijk zijn hier. Huibert den Butter, de coördinator hier, die vertelt dat er dus ook in Engeland al gekeken wordt naar criminele stromingen richting Nederland.  

00:15:13 Huibert den Butter: Ja dat klopt. Ze willen ook heel graag zien hoe we deze controles met elkaar inrichten, samen met het programma TFOC. In Engeland zijn ze ook aan het voorbereiden om dat integraal zo op te pakken met elkaar. Maar ook juist in samenwerking met Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Omdat juist de informatie die we met elkaar hebben, als we die op de goede manier met elkaar ook uitwisselen, we ook de criminelen echt de voeten kunnen dwars zetten.  

00:15:37 Presentator Ewout de Bruijn: Dat je dan van beide kanten af de grenzen in de gaten houdt?  

00:15:39 Huibert de Butter: Precies, precies. En zij vinden dat ontzettend mooi om op deze manier controles in te richten, en zien ook de voordelen daarvan. En wij zelf ook natuurlijk, we werken ook graag met ze samen, de contacten liggen daar via de landelijk eenheid. En daar maken we graag gebruik van in deze aanpak.  

00:15:55 Presentator Ewout de Bruijn: Nu bent u ooit begonnen op een wijkteam in Rijnsburg en dacht toen: oh, daar zijn allerlei motorbendeleden die op de veiling rondlopen, wat doen ze hier? En nu staan we hier bij een internationale controle.   

00:16:10 Huibert den Butter: Ja, zo kan het gaan. Dat had ik ook niet voorzien op deze manier, maar het is wel natuurlijk de hoop die je hebt. Want alleen op deze manier kunnen we ze echt de voeten dwars zetten, zoals ik eerder zei, en zo moet je het ook doen. Want anders zijn wij degenen die achteraan lopen en dat willen we voorkomen, dat willen we omdraaien. Wij willen degenen zijn die de regie hebben.    

00:16:31 Presentator Ewout de Bruijn: Dat is weer het programma en met de politiepet op, maar ik zie ook Huibert den Butter, gewoon de mens die toch een beetje begint te glimmen.  

00:16:38 Huibert den Butter: Ja, daar ga je van stralen natuurlijk. Als je je met zoveel mensen kan inzetten en iedereen dezelfde focus heeft, dan hebben we de goede dingen gedaan in de achterliggende jaren. En daar word je gewoon heel blij van.  

00:16:54 Presentator Ewout de Bruijn: Dit was een podcast van het Ministerie van Justitie en Veiligheid over het brede offensief tegen de georganiseerde misdaad. Wil je meer weten over ondermijning? Kijk dan op nederlandtegengeorganiseerdemisdaad.nl. Heb je het idee dat ook bij jou in de buurt sprake is van ondermijning? Bel dan met Meld Misdaad Anoniem, telefoonnummer 0800-7000.