‘Overheid en bedrijfsleven werken samen om personeel op Schiphol weerbaar te maken tegen criminele inmenging’
Verhalen uit de praktijk
De georganiseerde criminaliteit probeert de luchthaven Schiphol en de mensen die daar werken te misbruiken voor bijvoorbeeld diefstal en smokkel. Door verschillende overheidsdiensten wordt hier al hard tegen opgetreden met een gezamenlijke aanpak. Steeds vaker levert ook het bedrijfsleven een bijdrage aan een veilige luchthaven. Dat gebeurt bijvoorbeeld via publiek-private samenwerking in het Programma Aanpak Ondermijning Schiphol.
De Aanpak Ondermijning Schiphol richt zich op prioriteiten die volgen uit het ‘Ondermijningsbeeld Schiphol’. Dit onderzoeksrapport, dat in opdracht van de gemeente Haarlemmermeer is opgesteld, brengt de risicovolle branches en locaties op de luchthaven in beeld. De activiteiten binnen het programma worden uitgevoerd onder de naam Sterke Luchthaven en zijn allemaal gericht op het versterken van de gezamenlijke aanpak van ondermijning op Schiphol.
De samenwerkingspartners bij deze aanpak zijn de Belastingdienst, Douane, FIOD, gemeente Haarlemmermeer, Koninklijke Marechaussee, Openbaar Ministerie, Politie, RIEC Noord-Holland, KLM en Schiphol Group. Ook leveranciers en contractpartners van KLM en Schiphol Group worden in de aanpak betrokken. Op basis van risico’s wordt in eerste instantie prioriteit gegeven aan bedrijven op Schiphol-Oost, de afhandelaren in de bagagekelder en bedrijven die zorgen voor catering in en de schoonmaak van vliegtuigen. Maar de doelgroep is veel groter dan alleen de medewerkers van deze bedrijven. In totaal gaat het om ruim 60.000 pashouders werkzaam bij een groot aantal verschillende bedrijven op de luchthaven.
Pashouders weerbaar maken
Schiphol is goed beveiligd. Personeel dat op airside (bijvoorbeeld bij de platformen) kan komen, heeft een persoonlijke toegangspas. Dat maakt deze mensen een interessant doelwit voor criminelen. Pashouders kunnen bijvoorbeeld spullen van en naar de vliegtuigen voor die criminelen vervoeren. Maar ook een werkrooster doorsturen of een foto van een voor een crimineel interessant gebied maken. Daarom werkt het programma aan het versterken van de weerbaarheid van deze werknemers. Zij kunnen een online training volgen via de website Sterke Luchthaven. Zo ontdekken zij waarom ze interessant kunnen zijn voor criminelen, hoe ze signalen van ondermijning herkennen en hoe ze ermee om kunnen gaan als zij benaderd worden door criminelen. Deze onderwerpen komen ook aan de orde via awareness-trainingen die in kleine groepen worden georganiseerd binnen de bedrijven.
Speciaal opgeleide POCO’s (points of contact ondermijning) zijn belangrijke ‘verder-brengers’ binnen elk bedrijf. Zij implementeren ook de campagne ‘Geef criminelen geen kans’. Zo verspreiden zij de flyers en posters van de door het programma ontwikkelde toolkit binnen hun eigen bedrijf. En ze helpen mee om het gesprek op de werkvloer over ondermijning op een veilige manier mogelijk te maken. Een belangrijke boodschap achter de weerbaarheidsaanpak is: een keer meegedaan, kom je er niet zomaar weer uit.
Melden van signalen
Behalve het herkennen van signalen en je bewust worden dat ondermijning op de werkvloer een gevaar voor je integriteit kan zijn, is ook het melden van signalen een belangrijk onderdeel van de communicatieaanpak. Op de website, in de trainingen en in de lopende campagne ‘Geef criminelen geen kans’ wordt daarom altijd doorverwezen naar verschillende manieren om signalen te melden (www.sterkeluchthaven.nl/melden). Samen met Meld Misdaad Anoniem start in het najaar 2022 een campagne op Schiphol om de mogelijkheden om anoniem melding te doen extra onder de aandacht te brengen.
Gezamenlijke urgentie
Georganiseerde misdaad en de aanpak daarvan bespreekbaar maken in een commerciële omgeving is een uitdaging. Het kost namelijk tijd, en dat in een omgeving waar alles om snelle logistiek draait. Uitleggen wat zo’n lastig onderwerp betekent en hoe dit gevolgen kan hebben voor iemands persoonlijke situatie, vraagt om een lange adem. Wat het programmateam ervaart, is dat er steeds meer draagvlak ontstaat om die gesprekken op gang te brengen. Steeds vaker wordt het programmateam benaderd door bedrijven die niet tot de geprioriteerde branches horen maar ook graag meedoen. De aanpak bewijst daarmee in te spelen op een behoefte en meerwaarde te hebben. Zo is er recentelijk een nieuwe samenwerking opgestart met het ROC MBO Airport college in Hoofddorp. Nog vóór studenten als toekomstig pashouder aan de slag gaan op Schiphol, zullen zij binnen hun curriculum een training doorlopen, op maat gemaakt voor deze jonge doelgroep.
Resultaten van de samenwerking
Verschillende bedrijven hebben ook al wijzigingen in het bedrijfsproces doorgevoerd. Naar aanleiding van onderzoek naar de geprioriteerde branches hebben zij bijvoorbeeld risicobeperkende lockersystemen en voertuigregistratiesystemen ingevoerd en zijn bepaalde afdelingen binnen een bedrijf van elkaar gescheiden om gelegenheden voor ondermijning te beperken. Ook hebben diverse bedrijven aanpassingen in de fysieke omgeving doorgevoerd, zoals verbeterde toegangsbeheersystemen, een nieuw passensysteem en verbeterd cameratoezicht. Ook het aantal unieke websitebezoekers laat zien dat de aanpak een succes is: dat aantal stijgt snel. De website sluit o.a. met filmpjes dicht aan op de verhalen uit de praktijk en is daarmee een succesvol instrument om pashouders te bereiken.
