De twee zijden van vakantieparken: hoe afzondering tot rust én criminaliteit kan leiden
Verhalen uit de praktijk
Vakantieparken zijn er in allerlei soorten en maten. Sommige parken kunnen om verschillende redenen aantrekkelijk zijn voor criminelen. De kleine gemeenten waar ze gevestigd zijn, missen vaak de slagkracht voor goede controles. Het Gelderse Ariadne-project brengt overheidspartijen daarom samen om lokale overheden hulp te bieden. Wat gebeurt er als ze een kijkje nemen op een park?
Achter het raam van een stacaravan wordt een gordijn opengeschoven. Iemand steekt nieuwsgierig haar hoofd naar buiten. Op het terrein van een vakantiepark in Gelderland lopen onbekende mensen rond die de aandacht trekken. De meewandelende fotograaf zal de belangstelling van de bewoners vergroten.
Een directeur van het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV), een gedeputeerde van de provincie, een politieagent, een toezichthouder van het Ariadne-project en nog een handvol andere ambtenaren. Ze komen in het kader van het Ariadneproject hun licht opsteken. Het project is een samenwerking van gemeenten, de politie, het Openbaar Ministerie en de provincie Gelderland. Gemeenten kunnen er sinds 2019 ondersteuning krijgen bij het voorkomen en aanpakken van (georganiseerde) criminaliteit op de negenhonderd vakantieparken in de provincie. Vaak is dat heel praktische hulp. Zo helpt Ariadne te organiseren dat de toezichthouder van de ene gemeente bij een andere helpt met controles.
Resultaten van Ariadne
Het projectteam bestaat in principe uit acht voltijdsmedewerkers. Sinds de start in 2019 tot eind augustus 2022 heeft het team in 30 van de 51 gemeenten controles uitgevoerd. Zeker tweehonderd parken zijn bezocht. In 2021 werden 10.500 objecten op de parken, zoals stacaravans, een of meerdere keren gecontroleerd. Het team sprak met tweeduizend mensen. Vijfhonderd daarvan werden alsnog ingeschreven in de Basisregistratie Personen. Daarnaast werden andere strafbare feiten zoals prostitutie, arbeidsuitbuiting, mensenhandel, drugs en gestolen auto’s ontdekt door het projectteam.
De parken zijn kwetsbaar door de goede bereikbaarheid ten opzichte van de randstad en de uitgestrekte buitengebieden van Gelderland. De vaak verouderde parken trekken mensen die uit het zicht van de overheid willen blijven, maar ook kwetsbaren en hulpbehoevenden vinden een plek op een vakantiepark. Vanwege de vele problemen op vakantieparken werkt Ariadne samen met de Nederlandse Arbeidsinspectie, de Belastingdienst en de Koninklijke Marechaussee.
Kleine gemeenten kunnen slagkracht gebruiken
Die veelheid aan mogelijk strafbare feiten maakt het voor (kleine) gemeenten ondoenlijk om zelfstandig actie te ondernemen. Ter illustratie: de gemeente Putten, die zo’n 25.000 inwoners telt, heeft 62 vakantieparken met in totaal 2.875 zogenoemde ‘recreatieobjecten’, zoals stacaravans. Daarom kunnen gemeenten Ariadne om hulp vragen. Naast de controles en de ondersteuning op juridisch vlak, organiseert Ariadne cursussen voor toezichthouders en handhavingsjuristen van gemeenten. En adviseert het team bestuurders en beleidsmakers door heel het land.
In de zomer van 2022 loopt het team Ariadne met directeur Ondermijning Maaike van Tuyll van het ministerie van JenV op een vakantiepark. Ook gedeputeerde Peter van ’t Hoog is mee. De eigenaar van het park komt een handje geven. Diverse chalets, de een wat mooier dan de ander, wisselen elkaar af. Er staan veel tuinsets voor de huisjes. Het vaak verdorde gras langs het pad geeft de omgeving een wat sombere sfeer. Langzaamaan komen meer bewoners naar buiten. Ze raken met elkaar in gesprek terwijl ze naar het bezoek kijken.
De aanwezige toezichthouder vertelt over zijn werk op de Gelderse vakantieparken. Als gezicht van de gemeente spreekt hij veel boze bewoners die teleurgesteld zijn in de overheid: “We krijgen veel over ons heen.” Af en toe stopt het gezelschap even om een chalet te bekijken, onder andere bij een huisje dat leegstaat en vervallen oogt. Een enkele keer is de criminaliteit erg zichtbaar geweest; op een park elders wezen lege kogelhulzen uit dat er met een uzi was geschoten.
Op een park elders wezen lege kogelhulzen uit dat er met een uzi was geschoten.
‘Verdrukkingsplekken’ ook thuis voor kwetsbaren
Maaike van Tuyll vertelt de parken niet alleen te zien als plaatsen waar mogelijk criminelen neerstrijken, maar ook als ‘verdrukkingsplekken’. Naast de broodnodige strijd tegen misdaad moet er volgens haar ook hulp zijn voor kwetsbare bewoners die nergens anders terecht kunnen. Dat dit belangrijk is, blijkt uit het verhaal van de toezichthouder, die drie kinderen ontmoette die al twee jaar niet naar school waren geweest. Uiteraard is daarvoor toen meteen hulp en de leerplichtambtenaar ingezet om hen naar school te laten gaan.
Aan het eind van de wandeling over het terrein van het park legt gedeputeerde Van ’t Hoog aan Maaike van Tuyll uit dat hij onderscheid maakt tussen parken. Zo krijgen de ‘vitale’ vakantieparken ondersteuning van de provincie bij hun uitbating. De plekken waar misdaad wordt vermoed, vergen strenge controles en toezicht. Daarbij kunnen gemeenten dus hulp krijgen van Ariadne.
Maar, zo legt hij uit, ze moeten ook zelf in actie komen: “Als gemeenten bij ons aankloppen, vertellen we dat we graag helpen. Maar we vragen op onze beurt: wat kun je zelf doen? Gemeentelijke capaciteit kun je inzetten op goede naleving van het bestemmingsplan. Daarmee kun je bijvoorbeeld misbruik van recreatieve woningen proberen te voorkomen.
Uiteindelijk is het doel om Ariadne overbodig te maken. Doordat gemeenten ook bepaalde maatregelen zelf kunnen nemen, ontwikkelen ze langzaam een perspectief op de toekomst. ‘Fijn dat Ariadne ons steunt, maar op termijn kunnen we het misschien wel zelf’, ontdekken ze dan.”
Het project loopt tot 2024. Het is nog onduidelijk in welke vorm Ariadne een vervolg krijgt. Maar Van ’t Hoog onderstreept graag nog eens hoe belangrijk het project is. “Het zou heel jammer zijn als al die praktische kennis wegzakt, een putje in.”
