‘Mensen schrikken als ze horen dat er om de hoek een drugslab is aangetroffen’
Verhalen uit de praktijk
Drugscriminaliteit heeft op verschillende manieren impact op de samenleving. Onder meer de productie van synthetische drugs kan grote gevaren met zich meebrengen. Rechercheur Freek Pecht van de politie in Zeeland en West-Brabant legt uit hoe dat komt en wat ertegen gedaan wordt.
Waarom zijn drugslabs zo gevaarlijk?
“In drugslabs bevinden zich chemicaliën. Dat kan op verschillende manieren voor gevaar zorgen. De chemische stoffen kunnen op zichzelf al agressief en schadelijk zijn, bijvoorbeeld bij inademing of als ze onderling reageren. Daarnaast kan er sprake zijn van ontploffingsgevaar en brandgevaar. Daarom is de brandweer er vaak bij als we een drugslab ontmantelen. Dat trekt natuurlijk de aandacht: mensen komen toch even kijken. Dan schrikken ze wel als ze horen wat zich bij hen om de hoek afspeelde. Dat doet iets met hun gevoel van veiligheid.
De criminele aantrekkingskracht van drugslabs zorgt daarbij voor extra gevaren. Want wanneer criminelen weten dat een concurrent ergens een voorraad heeft liggen, is dat voor hen heel aantrekkelijk. Het ‘rippen’ (stelen) van een productie- of stash-locatie is voor hen veel minder risicovol dan eigen productie opzetten. En daarbij schromen criminelen niet om vuurwapens te gebruiken. Ook als dat midden in een dorp is.”
Wat maakt de aanpak van drugslabs zo moeilijk?
“Veel gebeurt in het buitengebied: gebieden waar criminelen buiten het zicht kunnen werken. Daar wordt in relatief grote labs bijvoorbeeld de olie gemaakt die nodig is om speed te produceren. Van die olie maken ze vervolgens een pasta of poeder. Dat kan gewoon in een woning, waar ze ongestoord hun gang gaan.
Criminelen nemen allerlei extra maatregelen om het drugslab te verhullen, ook om het risico op rippen te verkleinen. Ze brengen grote isolatiepanelen aan, maken de kleinste gaten en kieren dicht en maskeren de stank met gaswas-installaties. De spullen die ze nodig hebben brengen ze in onopvallende witte busjes. Die parkeren ze achterstevoren tegen het pand of ze rijden hem via een roldeur helemaal naar binnen. Het is door al die maatregelen lastig om zicht te krijgen op wat er in zo’n pand gebeurt. Ook al hebben buurtbewoners er soms wel een onderbuikgevoel bij.”
Hoe lukt het om toch regelmatig een drugslab te vinden?
“Naast dat autoriteiten berichten tussen criminelen onderscheppen, spelen oplettende burgers een grote rol. Het is belangrijk dat zij de signalen herkennen en doorgeven. Denk aan afgeplakte ramen en gesleep met grote isolatiepanelen, terwijl dit niet past bij de functie van het pand. Maar ook aan geuren, want die zijn nooit helemaal te maskeren. We delen vanuit de politie daarom zogeheten geurkaarten uit aan bewoners. Dan kunnen zij de geur die hoort bij drugschemicaliën herkennen. Op die kaarten staat ook waar en hoe ze een verdachte situatie kunnen melden. Soms vinden we drugslabs ook bij toeval. Bijvoorbeeld als er bij een ongeval brand ontstond of zelfs een dode viel.”
Hoe succesvol zijn jullie?
“Onze inschatting is dat we ongeveer een derde van de drugslabs vinden. Vroeger was dat een vijfde. We baseren dit op criminele inlichtingen, het meelezen met cryptocommunicatie en bijvoorbeeld cijfers van drugsdumpingen. Wat we helaas óók zien is dat de populatie drugscriminelen in de regio nog uitbreidt. Met name de onderlaag groeit: de jongens die het vuile werk doen. Voor hen is de pakkans een bedrijfsrisico en de strafmaat relatief laag. Nederland heeft nu eenmaal een goede infrastructuur voor drugsexport en daar liften criminelen op mee. Tot slot heeft de drugsproductie-business ook een cultureel aspect. Bepaalde families in de regio hielden zich in de jaren ‘80 al met smokkel en illegale alcoholstook bezig; de nieuwere generaties stapten daarna over naar de drugscriminaliteit. Dat laat zien hoe belangrijk de rol van preventie is.”
Bekijk hieronder een video over de impact van drugslabs in een Brabants dorp. Bewoner ‘Trudy’ vertrouwde niet wat er in een garage bij haar in de straat gebeurde en waarschuwde de politie. Twee dagen later werd een drugslab ontmanteld.
(Beeldtekst: Drugslabs in woonwijken hebben grote impact op de samenleving. Kijk de video op: www.nederlandtegengeorganiseerdemisdaad.nl.)
TRUDY (MET VERVORMDE STEM): Ze kwamen met auto's aan
en dan ging de klep open en dan kwamen er allemaal dozen uit
en die zetten ze dan in de garage.
(Trudy:)
En op een ander moment kwamen ze weer uit de garage gelopen
met zwarte, grote sporttassen, die zetten ze dan achter in de auto.
VOICE-OVER: Trudy en haar buren vertrouwden niet
wat er in een garage bij hen in de straat in een Brabants dorp allemaal gebeurde
en daarom waarschuwden ze de politie.
TRUDY: Ik heb die anonieme melding gedaan
en twee dagen later is de inval geweest.
Ik wist uiteraard niet wanneer dat zou gebeuren
en toen zag ik op Omroep Brabant dat er bij ons in de straat die inval was geweest.
Ja, dan is het toch wel van: hè, ja, ik had het goed gezien.
VOICE-OVER: Door de anonieme melding van Trudy
ontdekte de politie in de garage een machine
waarmee 60.000 ecstasypillen per uur gemaakt kunnen worden.
De schuur was door de eigenaar verhuurd aan drugscriminelen.
(Foto's van het drugslab. De presentatrice van het programma Opsporing Verzocht:)
BLOEDSTOLLENDE MUZIEK
Het is een van de grootste problemen van Brabant: drugslabs,
en alle criminaliteit die daarbij komt kijken, van drugsafval tot liquidaties.
Hoe kun je voorkomen dat je daar misschien wel ongewild in verzeild raakt
en wie zijn de kopstukken die de miljoenenwinst opstrijken?
FREEK PECHT: In de drugslabs vinden we verschillende typen verdachten.
We zien de Nederlandse verdachten, dus verdachten die hier zijn opgegroeid
en die uiteindelijk al dan niet via de hennepteelt en andere strafbare feiten
in de wereld van de drugslabs terecht zijn gekomen.
Maar we zien ook bij bepaalde typen drugslabs verdachten uit het buitenland.
Bij cokewasserijen bijvoorbeeld,
dat zijn drugslabs waar cocaïne gemaakt wordt uit ander materiaal,
daar zien we heel vaak verdachten met de Colombiaanse nationaliteit.
Bij crystalmethlabs, dus de labs waar crystal meth gemaakt wordt,
daar zien we heel vaak verdachten met de Mexicaanse nationaliteit.
(Een busje van de marechaussee scheurt met de blauwe lichten aan over een rustige weg.)
DE SIRENE KLINKT DOOR SPANNENDE MUZIEK HEEN
VOICE-OVER: De criminelen die de synthetische drugs produceren,
zijn veelal niet de kopstukken van de organisatie.
FREEK: We doen ook echt onderzoek naar wie er nog meer bij betrokken is
behalve de lui die fysiek in het lab zitten.
Als je naar de afgelopen jaren kijkt, maken we er echt hele goede slagen in.
Mede de cryptocommunicatiedata hebben ons daar uitstekend mee geholpen,
waardoor we ook echt inzage hebben in hoe het precies gaat,
wat ze tegen elkaar zeggen, op welke momenten,
wie erbij betrokken is en hoe dat eigenlijk fysiek gaat.
VOICE-OVER: De impact die drugslabs hebben op de samenleving,
blijkt in een bosperceel in Halsteren.
Daar werd in een afgelegen schuur cocaïne geproduceerd
en het afval werd in het bos geloosd, in een zelfgegraven put.
Dit is de put, dit is eigenlijk een bron van ellende.
Op deze paar vierkante meters
zijn dus honderden, zo niet duizenden liters aan drugschemicaliën
de grond in gekieperd.
De grond hier is een zandgrond
en dat betekent dat alle vloeistoffen die erin gaan,
heel snel door de bodem heen zakken.
Dus het gebied dat we hier rond ons heen zien, is nu al voor een gedeelte gekapt.
Dit was allemaal bos.
De grond waar we nu bovenop staan, moet helemaal afgegraven worden,
één grote berg met drugsafval.
VOICE-OVER: De drugsput bij Halsteren is de grootste
die ooit in Nederland gevonden is.
De kosten voor het saneren van de bodem en het herstellen van het bos
worden op meer dan een miljoen euro geschat.
De drugscriminelen die in Brabant actief zijn,
gebruiken niet alleen afgelegen boerenschuren,
maar ook garages, loodsen en andere panden
die vaak midden in woonwijken staan.
FREEK: Dit zijn beelden, gemaakt door onze politiedrone.
Hier hebben we net een inval gedaan.
Er bleek uiteindelijk een drugslab achter deze deur te zitten.
Wat je hier nu nog ziet, behalve de politieagenten,
zijn leden van het arrestatieteam
en hier tegen de muur, dat zijn de zojuist aangehouden koks van dit drugslab.
Het drugslab zat in dit middelste pand.
Het is dus niet alleen gevaarlijk voor de mensen die in zo'n lab werken,
maar gaat het mis, er breekt brand uit, het ontploft
of er komen giftige dampen naar buiten,
dan heeft dat ook invloed op alle omliggende woningen.
Je ziet hier rondom het pand heel veel woningen gelegen,
andere bedrijven die in de naastgelegen, aangrenzende panden zitten.
Dus het is niet alleen gevaarlijk voor de mensen die er direct bij betrokken zijn,
maar zeker ook voor de buurt waarin we zo'n lab aantreffen.
TRUDY: Ik vind het absoluut niet kunnen, in een woonwijk.
Eigenlijk hoor je pas achteraf hoe gevaarlijk het is
en wat er had kunnen gebeuren.
Dus het moet gewoon weg uit de woonwijk.
Maar het was wel eng, dat moet ik wel zeggen.
Maar ik heb er geen spijt van dat ik het gedaan heb.
(Trudy zit met haar rug naar de camera.)
Wij verwachten echt niet dat als we een drugslab in een straat vinden,
dat iedereen in die straat weet dat daar een drugslab zat,
want criminelen bij zo'n lab proberen dat vaak ongemerkt te doen,
maar het zijn juist die verdachte gedragingen waar we naar op zoek zijn.
Een drugslab heeft verschillende kenmerken.
Sommige kenmerken zijn door eenieder in de straat te zien.
Vaak maken ze gebruik van busjes,
want ze hebben heel veel materialen, vaak ook zware materialen,
die ze liefst het dichtst bij het lab brengen om ze naar binnen te tillen.
Er komt altijd geur vrij, stank vrij bij het maken van synthetische drugs.
Op het moment dat we een drugslab vinden,
gaan we voor een buurtonderzoek de straat in, bij alle huizen langs
om te vragen of de bewoners verdachte situaties hebben gezien, rare dingen,
of ze überhaupt de mensen in of bij de woning, of het bedrijf, kennen,
misschien dat zij dan weer iets zien.
Daar doen we veel onderzoek naar.
VOICE-OVER: Minstens even belangrijk als het doen van buurtonderzoek,
is dat mensen het aan de politie melden als ze een verdachte situatie zien.
Net zoals Trudy, die dus niet vertrouwde
wat er in een schuurtje bij haar in de straat gebeurde.
FREEK: Heb je een onderbuikgevoel bij een pand,
heb je een paar van die kenmerken die ik net noemde,
ze staan ook op de website van politie.nl, meld het, maak er een melding van.
Dat hoeft echt niet met naam en telefoonnummer,
dat kan ook gewoon anoniem.
Aan de hand van die tips vinden wij de drugslabs.
STUWENDE MUZIEK
Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Ministerie van Justitie en Veiligheid.
Beeldtekst: Een verdachte situatie gezien?
Bel Meld Misdaad Anoniem: 0800-7000.
Kijk de video op: www.nederlandtegengeorganiseerdemisdaad.nl.