Tilburg helpt criminele families een normaal leven op te bouwen
Verhalen uit de praktijk
Criminele familiebedrijven ontmantelen door het ondersteunen van familieleden die uit de misdaad willen stappen: daar zet de gemeente Tilburg sinds een paar jaar proactief op in. En niet zonder succes. In veel gevallen worden goede stappen gezet om overdracht van crimineel ondermijnend gedrag van vader op kinderen of van broer op zus te doorbreken. Door ze te helpen een normaal leven op te bouwen. En zo te voorkomen dat kinderen van criminelen ook ontsporen of in de hulpverlening terechtkomen.
Gezinsleden die dat willen, krijgen een coach die ze intensief helpt bij het nemen van hindernissen op de weg naar een normaal leven. De coaches gaan onorthodox te werk. Ze zijn 24/7 bereikbaar, creatief, deinzen niet terug voor weerstand, laten niet zomaar los en kunnen snel schakelen. De gemeente Tilburg is in maart 2020 begonnen met deze integrale familieaanpak.
Tot nu toe startten 19 families hun deelname in het project. Slechts 1 familie haakte af. 4 families stroomden succesvol uit. En ook de 14 families die nu nog meedoen, boeken veel vooruitgang. Bij de start ondervonden de familieleden acute problemen op het gebied van bijvoorbeeld financiën, opleiding, zingeving, werk of dagbesteding. Er was daarbij sprake van een situatie waarin een familielid zichzelf niet of slecht kon redden. En nu, drie jaar later, zien ze in Tilburg dat de deelnemende 14 families zich staande kunnen houden. Acute probleemsituaties komen niet meer voor.
Over dit bijzondere project spraken wij met vijf sleutelfiguren:
- Theo Weterings, de burgemeester van Tilburg.
- Toine Spapens, hoogleraar Criminologie aan Tilburg University.
- Iris Hoedemaekers, projectleider familieaanpak bij de gemeente Tilburg.
- Dave van Kollenburg, gezinscoach bij de gemeente Tilburg
- ‘Marjan’, een moeder die aan het project meedoet en samen met haar kinderen de stap maakt naar een normaal leven.
Bekijk het hele verhaal in de video.
(Het logo van de gemeente Tilburg. Beeldtekst: Tilburg probeert criminele tradities in gezinnen te doorbreken met de inzet van gezinscoaches. Kijk de video op: www.nederlandtegengeorganiseerdemisdaad.nl. In een halfduistere kamer zit een vrouw met haar rug naar de camera.)
BEDRUKTE MUZIEK
De keren dat ze de cocaïne eruit gingen halen,
dan was het gewoon 100.000 euro.
En dan moesten ze het uit die trailers halen.
Dat werd dan op tafel gegooid en dan moest het weggebracht worden,
of onder de grond gestopt worden.
(Voice-over:)
De toenmalige vriend van Marjan raakt verzeild in de cocaïnehandel.
Dat heeft grote impact op het hele gezin.
Marjan mag niet werken, het contact met de familie wordt verbroken.
In het begin heb je nog zoiets van: hoezo?
En dan op een gegeven moment wordt jou wel heel duidelijk gemaakt
dat je je mond dicht moet houden, want het is een kat-en-muisspelletje.
Ze denken dat ze boven de wet staan.
Regelmatig invallen gehad.
(De politie stoot een deur open.)
Politie!
(Het team gaat naar binnen.)
Toen de kinderen nog klein waren.
En dat zijn wel dingen die aardig binnenkomen.
Maar dan krijg je toch weer van: niks zeggen.
(Op een tafel liggen zakjes vol cocaïne.)
Het criminele leven dringt steeds openlijker het gezin binnen.
De kinderen krijgen op een gegeven moment alles mee.
Er lagen echt wel pakken geld op tafel, ook waar de kinderen bij waren.
Die hebben ook gezien van: o, het kan ook op deze manier.
Terwijl ik altijd wel geprobeerd heb om ze een zijweg in te laten slaan van:
ga lekker naar school, ga werken.
Maar ja, zij vonden van: op die manier kan het ook.
Dus voor de kinderen is het heel moeilijk
om in de normale wereld een leven op te bouwen.
Want die denken: het kan ook op die manier en dan kan het heel snel.
Waar ik misschien tien jaar voor moet werken, kan ook in een uur.
(Het beeld wordt zwart. Jongeren stappen naar de CUBE, een gebouw van Tilburg University. Binnen staat Toine Spapens:)
RUSTIGE MUZIEK
Wat we binnen criminele families zien, is dat er ook een hoog risico is
dat het criminele of zwaar overlastgevende gedrag
eigenlijk weer overgaat naar de volgende generatie.
Hoogleraar Toine Spapens doet onderzoek naar georganiseerde criminaliteit.
Hij ziet hoe binnen families
het stokje vaak wordt doorgegeven aan de volgende generatie.
We hebben te maken met families soms die al tientallen jaren bekend zijn,
ook bij de overheid en allerlei hulpverleningsinstanties.
Dat gaat eigenlijk gewoon van de ene generatie op de andere steeds weer door,
en dat wil je eigenlijk doorbreken.
Ook gezinnen zelf komen soms op het punt
dat ze uit de criminele wereld willen stappen, merken ze in Tilburg,
waar leefcoaches worden ingezet om daarbij te helpen.
Meestal is dat omdat ze het over hun schouder kijken ook wel beu zijn
of omdat er zo enorm veel speelt dat 'n coach moet starten vaak met puinruimen.
En als we op het juiste moment een aanbod doen,
zijn ze daar toch vaak wel gevoelig voor,
want het criminele leven is niet altijd heel glorieus.
Maar uit de criminaliteit stappen is niet eenvoudig, ook niet met hulp.
Het is vaak een kwestie van handelen op het juiste moment.
En dan bellen we aan en dan zeggen we:
Goh, wil je nou eens vertellen wat er aan de hand is? Wat is er gebeurd?
Soms doen we dat op een moment
waarop bijvoorbeeld de politie net een week eerder vader heeft aangehouden,
zodat we dan eigenlijk een soort van logisch moment hebben
om aan te bellen en te zeggen: wil je eruit?
Dit is misschien het moment en we kunnen je helpen door je een coach te geven.
Ik kom bij een gezin, ik ga aan tafel zitten, ik ga kijken:
hoe gaat het met de kinderen, hoe gaat het met moeder?
Moeder spreekt uit: ik ben alleen, ik heb geen geld,
hoe kan ik m'n huur gaan betalen?
Ik denk dat dat al de eerste aanwijzing is voor mij:
volgens mij moeten we gaan kijken wat er nodig is
om dit gezin hier te kunnen laten wonen, zodat er geen geldstress meer is.
Wanneer een Tilburgs gezin kiest voor hulp, komt er een leefcoach langszij.
Zoals Dave: hij staat 24 uur per dag, 7 dagen per week klaar
voor Marjan en haar gezin,
zolang het nodig is, vooral voor praktische hulp.
Het is gewoon met kleine dingetjes.
Als m'n dochter verdrietig is over een bepaalde situatie met haar vader,
dan kan ze ook Dave in de nacht bellen of appen.
Dat is niet dagelijks natuurlijk, maar zelfs dan is hij bereikbaar.
Hij doet alles, echt alles.
Hij is er niet alleen voor mij, maar hij is er ook voor de rest van de kinderen.
Als er problemen met school zijn, dan is Dave er ook.
En dan zijn er ook dingen
waarbij ze hem om hulp kunnen vragen en dat wordt dan ook geregeld.
Dat is het hoofddoel, dat ze dadelijk een leuke baan gaan zoeken
en dat ze op een gegeven moment in plaats van centjes zwart te verdienen,
dat netjes gewoon wit op papier kunnen gaan doen.
En dat ze ook onderdeel worden van de maatschappij.
De aanpak in Tilburg is uniek, ziet hoogleraar Spapens.
Een klein kernteam coacht de familie en schakelt met alle betrokken organisaties.
Dat waren er in dit geval meer dan veertig bijvoorbeeld,
waarbij normaal gesproken zo'n familielid
met elke instantie afzonderlijk te maken krijgt
en misschien wel met tien verschillende instanties over de vloer zit,
die allemaal wat anders willen en wat anders denken.
En als je dat dan in de vorm van zo'n project als in Tilburg doet,
dan kun je eigenlijk steeds zorgen voor één aanspreekpunt
en eigenlijk ook alle leefgebieden waarop ze problemen hebben,
tegelijkertijd, of in elk geval gecoördineerd, aanpakken.
Met de Tilburgse aanpak worden goede resultaten geboekt.
Wanneer we kijken naar verschillende leefgebieden waarop ze problemen hebben,
zoals werk, huisvesting, fysieke en psychische gezondheid,
ook crimineel gedrag, dan zie je dus eigenlijk na twee jaar
dat er op al die gebieden verbeteringen plaatsvinden.
Alles wat je doet om families zelfredzaam te maken,
dat bespaart uiteindelijk de samenleving geld,
het is beter voor het welzijn van de kinderen,
en het levert ook gewoon winst op in de zin van crimineel gedrag dat voorkomen wordt.
Ook burgermeester Theo Weterings van Tilburg ziet
dat de intensieve aanpak goede resultaten oplevert.
Het belangrijkste vind ik wat ik terughoor van betrokken familieleden.
Ook de verhalen van: hè, hè, eindelijk was er iemand die ons begreep.
Het was een hele stap, burgemeester, maar ik ben blij dat we de kans hebben gekregen.
Dat vind ik het belangrijkste.
En dat heeft echt een effect op de buurt uiteindelijk,
want die wordt een soort zwaan-kleef-aan.
Gaat een deelnemer toch weer het criminele pad op,
dan wordt de wortel van de begeleiding weggehaald en wacht de stok.
Die ene is 'out', die gaat echt niet meer mee in de aanpak.
Er wordt goed gekeken naar het gezin en het kan betekenen dat het hele gezin,
ja, jammer dan, je hebt nou de kans gehad,
nou krijg je de volle laag van de justitiële aanpak over je heen.
Marjan is blij met de aangeboden hulp, die ze met beide handen heeft aangegrepen.
Om de kinderen te laten zien
dat jij op een normale manier ook een leven op kunt bouwen
en dat dat meer rust geeft, en dat je dan ook heel gelukkig kunt worden,
zonder argwaan te hebben en maar om te kijken en overal over na te denken.
Dus het is echt wel voor de kinderen en voor mezelf natuurlijk ook.
Daar doe je het voor.
(Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Ministerie van Justitie en Veiligheid. Op een witte achtergrond staat het logo van de gemeente Tilburg.)
DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT VERDER TOT HET EIND VAN DE VIDEO
